مصاحب، شمس الملوک

شمس‌الملوک ‌مصاحب در سال ۱۳۰۰ زاده شد. او از نخستین گروه دختران دانش آموخته دانشسرای عالی و اولین بانوی ایرانی است که از دانشگاه تهران دکترای زبان و ادبیات فارسی گرفت و رساله‌ی او درباره‌ی افسانه و افسانه‌نویسان بزرگ ایران با درجه‌ی «بسیارخوب» تصویب شد. مصاحب از دوستداران پرتلاش آموزش و پرورش کودکان و از نویسندگان ادبیات کودکان و جزو اعضای مؤسس شورای کتاب کودک بود. مقاله‌ها و نوشته‌های بسیاری از او در روزنامه‌ها و نشریه‌های وقت درباره‌ی ارج و اهمیت آموزش و پرورش کودکان و تولید مواد خواندنی برای آنان منتشر شده است. شمس‌الملوک‌مصاحب لیسانس تعلیم و تربیت از دانشسرای عالی داشت و دوره‌ی تخصصی آموزش‌ و ‌پرورش را در دانشگاه «لارال» کانادا و دانشگاه فلوریدای آمریکا گذراند. او خدمات دولتی خود را از سال ۱۳۱۹ در وزارت فرهنگ آغاز کرد و سال‌ها در دبیرستان‌های دخترانه‌ی آن زمان از جمله «ناموس» ناظم و مدیر مدرسه بود، همچنین کار بازرسی فنی آموزشگاه‌ها و ریاست بازرسی فنی دختران را به عهده داشت. در سال ۱۳۲۹ش. به عنوان نخستین بانوی ایرانی به ریاست اداره‌ی تعلیمات متوسطه و تربیت معلم وزارت فرهنگ برگزیده شد. سپس برای مطالعه و آموزش بیشتر به کانادا و امریکا رفت. پس از بازگشت از خارج، مشاور آموزش روستایی شد و به خدمت در بنگاه خاور نزدیک پرداخت. از سال‌‌۱۳۴۰ ‌تا ‌۱۳۴۵ در دانشسرای عالی، زبان و ادبیات فارسی درس می‌داد. در سال ۱۳۴۲ باز هم به عنوان نخستین زن ایرانی، معاون وزارت فرهنگ شد. در همین سال از تهران به سناتوری منصوب شد. شمس‌الملوک‌مصاحب تلاش‌های اجتماعی خود را از دوره‌ی آموزش در دبیرستان با نگارش مقاله‌های فرهنگی و اجتماعی و انتقادی به ویژه درباره‌ی دشورای‌های وضعیت زنان در ایران آغاز کرد و بیشتر نوشته‌های او در روزنامه‌ها و نشریه‌های تهران منتشر می‌شدند. در سال ۱۳۳۴ مصاحب به عضویت شورای‌عالی مبارزه با بیسوادی درآمد و در این شورا مسئولیت واحد تهیه کتاب و تدارک آموزگار به او واگذار شد. او کتاب اول مبارزه با بیسوادی به نام "همه با سواد می‌شویم" را با همکاری چند نفر از دیگر فرهنگیان تدوین کرد و سپس کتاب دوم به نام "همه بهتر زندگی کنیم" را نوشت که سال‌ها در کلاس‌های مبارزه با بیسوادی درس داده می‌شد. شمس‌الملوک‌مصاحب افزون بر تشکیل کلاس‌های کارآموزی برای آموزگاران با هدف آشنایی آنان با روش تدریس به بزرگسالان، به فراخوان وزارت جنگ نیز پاسخ مثبت داد و در پادگان‌ها و دانشگاه نظامی شیوه‌ی آموزش کتاب "همه با سواد شویم" و روش آموختن به بزرگسالان را به افسران و درجه‌داران ارتش یاد داد. او به مدت هفت سال از ۱۳۳۳ تا ۱۳۴۰مجله‌ی «زندگی‌روستایی»‌ را برای آموزش و مطالعه‌ی روستاییان باسواد و افزایش آگاهی و دانش آنان، با روش ویژه چاپ و منتشر می‌کرد. مصاحب یکبار از سوی وزارت فرهنگ ایران برای شرکت در سمینار کتاب‌یونسکو به هندوستان رفت و چند بار با هیئت زنان پارلمانی به خارج سفر کرد.