متل ها

از گونه‌ های رایج و بسیار ارزشمند ادبیات کودکان متل ‌ها و ترانه - متل‌ ها هستند که شعر و روایت داستانی را به یکدیگر پیوند می‌دهند. بخشی از شعر کودک امروز ادامه منطقی و تاریخی همین ترانه‌- متل‌ های ساده و آهنگین است‌. فرهنگ معین‌، مَتَل را بُن واژه متلک می‌داند، که «ک‌» کوچک شدگی گرفته است‌. اما در زبان ‌توده مردم‌، این بُن واژه‌، همان مَثَل‌ است که کم کم به متل تبدیل شده‌است‌. مَتَلَک‌ هم کاربردی نزدیک به مَثَل ‌دارد و شاید بتوان گفت شکل عامیانه ‌تر ضرب ‌المَثَل است که بار ادبی کمتر و نیش زبانی تندتری دارد. متل را افسانه و داستان نیز معنا کرده‌اند. در فرهنگ مردمی‌، بین افسانه‌ها و متل‌ها جدایی نانوشته اما شناخته شده‌ای وجود دارد. با بررسی ویژگی‌های این دو گونه‌، درمی‌یابیم که متل‌، افسانه کوتاهی است که روایتی را به شکل ‌آهنگین یا ساده بیان می‌کند و برخلاف‌ِ افسانه که شنوندگان عام دارد، مخاطبان آن‌، تنها کودکان هستند. متل ‌ها از وجود ادبیات شفاهی کودک در دوران کهن حکایت می‌کنند. متل از افسانه کوتاهتر است و شخصیت‌ پردازی و درونمایه مشخص‌، کمتر در آن به چشم می‌خورد. رویهمرفته در ساخت متل‌، ادبیات و بازی در هم آمیخته و روایتی دلنشین به وجود آورده‌اند.