قاضی، محمد

محمد قاضی در ۱۲ مرداد سال ۱۲۹۲ یا ‌‌۱۲۹۳ش. در شهر مهاباد زاده شد. پدرش امام جمعه شهر بود و پیش از محمد، دو پسرش که آن‌ها را نیز محمد نامیده بود، در کودکی درگذشته بودند. محمد قاضی از خاندان بزرگ قاضیان مهاباد بود که هر کدام به نام‌خانوادگی خود از روی نام پدر یا پدربزر‌گ‌شان، واژه‌ای می‌افزودند. محمد قاضی نیز نخست نام‌خانوادگی امامی قاضی را برای خود انتخاب کرد و سپس آن را به قاضی برگرداند. پس از مرگ پدر، یکی _ دو سالی را نزد مادر و مادربزرگش در روستایی در نزدیکی مهاباد گذراند. در سال ۱۳۰۷ گواهینامه ششم دبستان را گرفت و چون مهاباد در آن زمان دبیرستان نداشت، پس از یک سال انتظار از مهاباد به تهران آمد و عمویش جواد قاضی که در وزارتخانه دادگستری کار می‌کرد، او را به دبیرستان فرستاد. در سال ۱۳۱۵ از دبیرستان دارالفنون دیپلم ادبی گرفت و در سال ۱۳۱۸ در رشته حقوق قضایی دانش‌آموخته شد. از سال ۱۳۲۰ اندک زمانی در وزارت خارجه و سپس در دارایی به کار پرداخت. در سال ۱۳۰۷ که محمد قاضی دوره دبستان را به پایان رسانده و هنوز به دبیرستان راه نیافته بود، زبان فرانسه را پیش یکی از کردان عراقی آموخت و در دوره دبیرستان و دانشکده آموختن این زبان را پی گرفت. از همین زمان به ترجمه علا‌قه‌مند شد. نخستین آثاری که از زبان فرانسه در سال‌های ۱۳۱۷-۱۳۱۸ به فارسی برگرداند، کلود ولگرد از ویکتور هوگو و دون کیشوت از سروانتس بودند. تا سال‌های ۱۳۲۷-‌۱۳۲۸ کاری از او منتشر نشد. در این سال‌ها کتاب‌های جزیره پنگوئن‌ها از آناتول فرانس و سپیددندان از جک لندن را ترجمه کرد. چاپ این کتاب‌ها دوباره نام او را بر سر زبان کتابخوانان انداخت...