ادبیات مکتبخانه ای

مکتب‌خانه ها کتاب های درسی یکسانی نداشتند، هر مکتب دار به پسند خود کتاب‌هایی را برای آموزش برمی‌گزید. مکتب‌داران پس از آموزش الفبا به روش های نادرست، سوره های قرآن و عم جزء را به کودکان می‌آموختند. مکتب‌داران افزون بر قرآن،‌ کتاب‌های دیگری که برای کودکان جنبه آموزشی و اندرزی داشت برمی‌گزیدند و با خود به مکتب‌خانه می‌بردند. گروه نخست، کتاب‌های آموزشی بودند که پیشینه ای طولا‌نی داشتند. آثاری چون نصاب الصبیان، قابوس نامه، جامع عباسی، ابوجنان، ترسل به همراه کتاب‌هایی مانند گلستان، ‌بوستان و دیوان حافظ از سال‌های دور از کتاب‌های درسی به شمار می‌آمدند. در برخی از مکتب‌خانه‌ها، ‌مکتب‌دار از گنجینه قصه‌های مردمی‌، داستانی را برمی‌گزید و برای کودکان باز می‌گفت. شماری از قصه‌ها‌ی عامیانه پس از پیدایش چاپ سنگی در ایران به شکل کتاب منتشر شده‌اند که تا اندازه ای با سن و سال و پسند کودکان نزدیکی داشته اند. با ورود چاپ سنگی به ایران و بنیادگذاری چندین چاپخانه خصوصی، بخشی از ادبیات عامیانه که کودکان همواره از شنیدن آن بهره‌مند بودند، به شکل کتاب‌های کوچک کم ورق و ارزان قیمت به چاپ رسید و کتاب درسی مکتب‌خانه‌ها شد.